Wojna jako bezlitosny, krwawy akt zbrojny, zbierający największe żniwo niewinnych ofiar, w doskonały sposób została ukazana w dziele japońskiego reżysera Isao Takahata. Film ten, choć animowany jest odzwierciedleniem okrutnych czasów II wojny światowej w Japonii. Klasyk japońskiej kultury przepełniony jest obrazami nędzy, głodu, rozpaczy i powszechnie panującej znieczulicy na cierpienia innych istot. Próba podjęcia zobrazowania dramatycznych wydarzeń miała na celu propagowanie wiedzy na temat osób cywilnych w zgliszczach wojny, a także posłużyła jako zabieg literacko - psychologiczny, nakreślający „ zakrzywioną” rzeczywistość na podstawie powieści Akiyuki  Nosaki.

„21 września 1945 roku noc mojej śmierci”

Tymi słowami rozpoczyna się film. Jego głównymi bohaterami są nastoletni chłopiec Seita, wykazujący się ponadprzeciętnym sprytem i odwagą oraz  młodsza siostra Setsuko, która symbolizuje płomień nadziei na lepsze jutro, tlący się w sercach mieszkańców okupowanego miasta. Podczas jednego z nalotów rodzeństwo traci matkę i staje w obliczu wyzwania - egzystencji w bezkompromisowym świecie. Dzieci zdane są jedynie na łaskę dalszej rodziny, która nie jest im przychylna. Po kolejnych konfrontacjach z krewnymi chłopiec unosi się dumną i postanawia wraz z siostrą opuścić gniazdo rodzinne. Bohaterowie osiedlają się w jednym z leśnych schronów, ciesząc się „swobodą” i „wolnością”. Jednak sielanka nie trwa zbyt długo. Beztroskie chwile kończą się wraz ze zderzeniem z brutalną rzeczywistością i problemami dnia codziennego. Informacja o śmierci ojca, a także ciągły głód, ubóstwo i choroba siostry, doprowadzają głównego bohatera na skraj wytrzymałości psychicznej i fizycznej. Trudności nieustannie narastają i pogłębiają się. W kluczowym momencie ukazana jest agonia i śmierć Setsuki, która była jedynym szczęściem i ostoją dla brata. Jej niewinność i śmiech były bodźcem do dalszej walki o przetrwanie. Wraz ze śmiercią młodszej siostrzyczki obumarła część duszy chłopca. Finalnie główny bohater umiera jako nędzarz na dworcu kolejowym, wywołując strach i obrzydzenie wśród przechodniów. W końcowej scenie ukazane są pośmiertne losy rodzeństwa. Ich dusze „odpoczywają” na wzgórzu, spoglądając na odrodzone miasto.

Po skończonym seansie rozwinęła się dyskusja na temat słuszności powstania utworu. Film definitywnie obalił panujące wśród opinii publicznej przekonanie, iż animacje są kierowane jedynie do młodszych odbiorców. W rzeczywistości, są to dzieła, które za pośrednictwem prostego przekazu mają za zadanie ukazać nam pewne wartości i wzorce.

Film, choć prosty w swej istocie, jest skarbnicą wiedzy dotyczącej historii i kultury japońskiej, a także odzwierciedleniem upodlonych charakterów ludzi na skutek ekstremalnych warunków życia. Na koniec  publiczność została poproszona o rozważenie słuszności o upamiętnianiu ofiar tragedii wojny w podobny sposób. Czy aby na pewno jest to chęć przekazania kolejnym pokoleniom wartości historycznych? Czy może sposób na sukces komercyjny? Z tym pytaniem zostawiam również Was, drodzy czytelnicy i zachęcam do kontemplowania nad powyższą kwestią. Pamiętajmy, iż „Naród, który nie zna swej historii skazany jest na powtórne jej przeżycie”.

Patrycja Wąchała, kl. 2c